• Μέγα Λιβάδι Σερίφου - Σκάλα Φόρτωσης
  • Κουταλάς - Παλιές εγκαταστάσεις και οχήματα
  • Μηχανήματα και Εγκαταστάσεις μεταλλείων - Κουταλάς

Η έκβαση

Η εξέγερση στα μεταλλεία της Σερίφου, σε συνδυασμό με αντίστοιχες διεκδικήσεις κατά τη διάρκεια της δεκαετίας του 1910 στα ορυχεία του Λαυρίου, της Νάξου και της Κύμης, καθώς και σε άλλους βιομηχανικούς κλάδους, είχε σαν αποτέλεσμα τη σταδιακή μείωση του ωραρίου εργασίας στα μεταλλεία. Το 1925, το Ελληνικό κράτος καθιέρωσε επίσημα το πρώτο οκτάωρο στα μεταλλεία, εφαρμόζοντας ένα νόμο που είχε ήδη ψηφιστεί από το 1920 αλλά δεν εφαρμοζόταν καθολικά. Η εργασίες στα μεταλλεία της Σερίφου γίνονταν πλέον σε δύο οκτάωρες βάρδιες, 06:00-14:00 και 14:00-22:00. Η νομοθεσία αυτή επεκτάθηκε το 1932 σε άλλους επαγγελματικούς κλάδους και το 1936, επί Μεταξά, στα υπόλοιπα επαγγέλματα.

Τιμή και δόξα στους νεκρούς,
της εργατιάς την τάξη – την τάξη,
σ’αυτούς που θυσιάστηκαν,
στη Σέριφο το ’16..
Τιμή και δόξα στους νεκρούς,
που πιάσαν τη φυλλάδα – φυλλάδα,
και πέτυχαν οκτάωρο,
το πρώτο στην Ελλάδα..

Κατά τη δεκαετία 1920-1930 ο μεταλλευτικός τομέας βρίσκεται σε ύφεση, με αποκορύφωμα το κραχ του 1929, οπότε και πολλά μεταλλεία οδηγήθηκαν σε κλείσιμο. Η ανάκαμψη αρχίζει από το 1934 έως τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο, όπου υπό τη διεύθυνση του γιου του Γκεοργκ Γκρώμαν, Εμίλ, τα μεταλλεία της Σερίφου φτάνουν να εξάγουν σχεδόν 500.000 τόνους, κυρίως προς τη Γερμανία (λόγω συμφωνίας), αλλά και μικρότερες ποσότητες προς τη Γαλλία, τη Μ.Βρετανία, την Ολλανδία και την Πολωνία.

Κατά τη Γερμανική κατοχή και παρόλο που οι Κυκλάδες ανήκαν στους Ιταλούς, τα μεταλλεία εκμεταλλεύονταν Γερμανικές δυνάμεις, με την τεχνική επίβλεψη να έχει ανατεθεί στον Γκρώμαν – πλέον αξιωματικός του Γερμανικού στρατού. Με τη λήξη του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου οι Γκρώμαν εγκαταλείπουν την Ελλάδα κατηγορούμενοι ως δωσίλογοι και συνεργάτες των Γερμανών, στρέφοντας το επιχειρηματικό τους ενδιαφέρον στη Νότιο Αφρική.

Έξι χρόνια αργότερα, το 1951, η εταιρία «Σέριφος – Σπηλιαζέζα» διακόπτει τις εργασίες της. Οι εξορυκτικές δραστηριότητες συνεχίζονται στο νησί από μικρές ελληνικές επιχειρήσεις και κοινοπραξίες, οι οποίες σύντομα αναγκάστηκαν να σταματήσουν λόγω του υψηλού κόστους και της κατακόρυφης πτώσης της τιμής των σιδηρομεταλλευμάτων παγκοσμίως. Τα μεταλλεία της Σερίφου έκλεισαν οριστικά το 1965. Αυτό είχε σαν αποτέλεσμα το νησί να ερημώσει σε πολύ μικρό χρονικό διάστημα, με τους εργάτες να αναζητούν δουλειά σε άλλα μέρη, αφού ζώντας από και για τα μεταλλεία τους, δεν είχαν μάθει να ζουν από την καλλιέργεια της γης και από τη θάλασσα.

Το Υπουργείο Πολιτισμού έχει κηρύξει ως διατηρητέα μνημεία της ιστορίας της Σερίφου το Διοικητήριο και τη σκάλα φόρτωσης στο Μέγα Λιβάδι, τη σκάλα φόρτωσης στον Κουταλά, τις εργατικές κατοικίες καθώς και το σωζόμενο εξοπλισμό, που στέκουν παραδομένα στη φθορά του χρόνου και θυμίζουν την άνθηση του τόπου μιας άλλης εποχής, αλλά και τα τραγικά γεγονότα του 1916.